Η σημασία της οπτικοχωρικής αντίληψης στις επιστήμες (STEM)
Φώτης Βελισσαράκος, Αν. Οπτομ. FCOVD
“H διαρκής εκπαίδευση της οπτικοχωρικής σκέψης θα μπορούσε να μετατρέψει το Ηνωμένο Βασίλειο σε μια κινητήρια δύναμη της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (ή αλλιώς STEM) βελτιώνοντας τις μαθηματικές δεξιότητες των νέων, σύμφωνα με νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Surrey”
Η μελέτη του Surrey διαπίστωσε ότι η εξάσκηση οπτικοχωρικών δεξιοτήτων, ιδιαίτερα με τη χρήση γεωμετρικών blocks, puzzles και δραστηριοτήτων οπτικής επεξεργασίας, είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη βελτίωση της απόδοσης των μαθηματικών. Η ομάδα ανακάλυψε επίσης ότι η εκπαίδευση με φυσικά χειροπιαστά μέσα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική από τα ψηφιακά (σε οθόνη).
Ο οπτικοχωρική δεξιότητα ορίζεται ως η ικανότητα του ατόμου να σκέφτεται και να επεξεργάζεται τα σχήματα και το χώρο σε δύο και τρεις διαστάσεις. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι η οπτικοχωρική σκέψη είναι ζωτικής σημασίας για την καθημερινή ζωή, για παράδειγμα, την πλοήγηση στο δρόμο, την τακτοποιήση ενός χώρου, την χωροθέτηση ενός ντουλαπιού κ.α.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία και περιγράφει λεπτομερώς μια μετα-ανάλυση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η εκπαίδευση της οπτικοχωρικής σκέψης επηρέασε τις μαθηματικές ικανότητες 3.700 συμμετεχόντων ηλικίας από 3 έως 20 ετών. Αυτή η έρευνα υποδηλώνει ότι η εκπαίδευση οπτικοχωρικών δεξιοτήτων θα μπορούσε να είναι μια νέα οδός για τη βελτίωση των δεξιοτήτων που απαιτούνται σε τομείς STEM.
Η Δρ Katie Gilligan-Lee, συν-συγγραφέας της μελέτης και Λέκτορας στην Αναπτυξιακή Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Surrey, είπε:
Η έρευνά μας επιβεβαιώνει ότι όταν τα παιδιά μαθαίνουν τις οπτικοχωρικές σχέσεις μέσω απτών φυσικών εργαλείων όπως τα puzzles, βελτιώνονται οι μαθηματικές τους επιδόσεις. Αυτή είναι κρίσιμη πληροφορία για όλους μας, ιδιαίτερα για γονείς, δασκάλους και υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, σε μια εποχή που το Η.Β. υστερεί σε σχέση με τους διεθνείς ανταγωνιστές της όσον αφορά τις δεξιότητες STEM.
Ο Δρ Zack Hawes, συν-συγγραφέας της μελέτης και Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, σχολίασε:
Παρά αυτά και άλλα ευρήματα που καταδεικνύουν τη θεμελιώδη σημασία της χωρικής σκέψης για τη μάθηση και την απόδοση STEM, η χωρική σκέψη παραμένει μια παραμελημένη πτυχή της εκπαιδευτικής πρακτικής και πολιτικής. Ελπίζουμε τα τρέχοντα ευρήματα να εμπνεύσουν νέα έρευνα, επαγγελματική πρακτική και ιδέες για τους τρόπους ποια χωρική σκέψη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κάνει τη μάθηση πιο ελκυστική, προσβάσιμη και δίκαιη.
Πως φαίνεται μια δυσκολία στην οπτικοχωρική αντίληψη ενός μαθητή; (βίντεο)
Πως αξιολογείται μια δυσκολία στις οπτικοχωρικές δεξιότητες ενός μαθητή;
Στο EyeCan Learn χρησιμοποιούμε σταθμισμένα διαγνωστικά εργαλεία για την αξιολόγηση της οπτικής χωροταξικής αντίληψης και νοερής επεξεργασίας σε μαθητές και μαθήτριες. Επίσης, συλλέγουμε και συνθέτουμε αποτέλεσματα από άλλες αξιολογήσεις που μπορεί να έχουν προηγηθεί σε γνωστικό και μαθησιακό τομέα.
Αξίζει να αναφερθεί ότι, υπάρχουν μαθησιακές δυσκολίες λιγότερο διαδεδομένες που σχετίζονται με τις οπτικές χωροταξικές αδυναμίες. Παρότι οι δυσκολίες αυτές είναι οπτικοχωρικές, έχει καθιερωθεί να λέγονται Non Verbal Learning Difficulties, δηλαδή δυσκολίες που δεν σχετίζονται με τις λεκτικές δεξιότητες. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια κατάταξης σε αυτές τις δυσκολίες που συνοψίζονται στα παρακάτω:
> Ο μαθητής πρέπει να έχει οπτικο-χωρικά ελλείμματα σε κάποιο γνωστικό τεστ πχ WISC ή ασυμφωνία μεταξύ λεκτικών και οπτικών χωρικών ικανοτήτων
> Να έχει επαρκή αναγνωστική ικανότητα
> Να μην εμφανίζει στοιχεία διαταραχής φάσματος ΔΑΦ
> Να έχει ελλείμματα σε τουλάχιστον 2 από τους παρακάτω τομείς:
– λεπτή κινητικότητα
– μαθηματικά
– οπτική εκτελεστική λειτουργία
– κοινωνικές δεξιότητες
Πως εκπαιδεύονται οι οπτικοχωρικές δεξιότητες;
Στο EyeCan Learn από το 2003 έχουμε αναπτύξει πρωτόκολλα εκαίδευσης και ενίσχυσης των οπτικοχωρικών δεξιοτήτων. Οι ασκήσεις αυτές είναι διαβαθισμένες στο επίπεδο αδυναμίας του κάθε μαθητή. Δεν αρκεί μόνο η επανάληψη μιας άσκησης. Σημαντικότερο ρόλο έχει η καθοδήγηση του μαθητή ώστε να αποτρέπεται η επίλυση μια δοκιμασίας με παράπλευρους τρόπους που ουσιαστικά δεν ενισχύουν τις οπτικοχωρικές αδυναμίες.
Μεγάλη σημασία έχει η ενασχόληση με δραστηριότητες οπτικοχωρικής σκέψης από μικρές ηλικίες. Μια εξαιρετική πηγή συμβουλών και καθοδήγησης για γονείς είναι το βιβλίο: Οραση, Μυστικά για σχολκή επιτυχία που έχουμε μεταφράσει στα Ελληνικά και είναι διαθέσιμο από την amazon. Υπάρχει ένα ολόκληρο σχετικό κεφάλαιο. Θα βρείτε το βιβλίο ΕΔΩ!
Χρήσιμες ιδέες – παιχνίδια ενίχυσης οπτικοχωρικών δεξιοτήτων μπορείτε επίσης να βρείτε σε πρόσφατο άρθρο μας στο ECL Newsletter!
Πηγή – Έρευνα
- Hawes, Z. C. K., Gilligan-Lee, K. A., & Mix, K. S. (2022). Effects of spatial training on mathematics performance: A meta-analysis.Developmental Psychology, 58(1), 112–137. https://doi.org/10.1037/dev0001281
- https://psycnet.apa.org/fulltext/2022-25661-002.html
