Oπτομετρία

Η Οπτομετρία ανήκει στα επαγγέλματα πρωτοβάθμιας περίθαλψης της υγείας σε πολλές χώρες του κόσμου. Είναι η επιστήμη που εξειδικεύεται στην αξιολόγηση των λειτουργικών προβλημάτων της όρασης με σκοπό την αποκατάσταση των δυσλειτουργιών και την βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων. Τομείς ενασχόλησης ενός Οπτομέτρη είναι η λεπτομερής ανάλυση του οπτικού συστήματος, η καθοδήγηση στην επιλογή του σωστότερου βαθμού και τύπου οφθαλμικών φακών και φακών επαφής, η εφαρμογή φακών επαφής και βοηθημάτων χαμηλής όρασης, η εξάσκηση της όρασης (Vision Training) κ.α.

Διαβάστε περισσότερα για την οπτομετρία στη σελίδα της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΟΠΤΟΜΕΤΡΙΑΣ 

Όχι. Υπάρχουν πολλά πεδία εξειδίκευσης για έναν οπτομέτρη. Κάποιοι αφιερώνουν την καριέρα τους στο ερευνητικό ή ακαδημαικό πεδίο ενώ οι περισσότεροι επιλέγουν το κλινικό πεδίο (εξέταση όρασης και συνταγογράφηση, εφαρμογή φακών επαφής, βοηθήματα χαμηλής όρασης, αναπτυξιακή ή λειτουργική οπτομετρία).

Η αναπτυξιακή ή συμπεριφοριστική ή λειτουργική οπτομετρία είναι ονόματα που χρησιμοποιούν όσοι οπτομέτρες ασχολούνται με αυτή την εξειδίκευση. Η όραση αναπτύσσεται και μαθαίνεται κυρίως στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου. Η αλληλεπίδραση του παιδιού με το περιβάλλον, προσφέρει τις απαραίτητες εμπειρίες ώστε η όραση να συνδεθεί με όλες τις υπόλοιπες αισθήσεις και τις γνωστικές λειτουργίες. Όταν η ανάπτυξη της όρασης δεν είναι σωστή εμφανίζονται αδυναμίες και δυσλειτουργίες που όμως μπορούν να αντιμετωπιστούν. Επίσης, υπάρχει σαφής αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στην όραση και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος αναπτύσσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς του επηρεάζει τον τρόπο που βλέπει, αλλά και αντίστροφα, η όραση επηρεάζει τον τρόπο που ο άνθρωπος θα συμπεριφερθεί και θα εξελιχθεί. Πχ ένα άτομο που από μικρή ηλικία βλέπει διπλά ή θολά όταν διαβάζει αναπτύσσει συμπεριφορές αρνητικές ώς προς το διάβασμα και είναι πιθανό να το αποφεύγει με ότι αυτό συνεπάγεται για την εξέλιξη του.

Δίνοντας λοιπόν προσοχή στον άνθρωπο συνολικά, ένας εξειδικευμένος οπτομέτρης μπορεί μέσα απο την εστιασμένη συλλογή πληροφοριών (ιστορικό, εξειδικευμένες οπτικές δοκιμασίες) και την παρατήρηση της συμπεριφοράς του ατόμου να κατανοήσει και να αντιμετωπίσει πιο ολοκληρωμένα τις ανάγκες που έχει ένα άτομο από την όραση του σε οποιαδήποτε ηλικία. Αυτή η προσέγγιση αποκτά ιδιαίτερη σημασία στην παιδική ηλικία.

Οπτομετρική Αξιολόγηση

Από το 2003 ο οπτομέτρης Φώτης Βελισσαράκος ασχολείται αποκλειστικά με τον τομέα της αναπτυξιακής ή λειτουργικής όρασης (αξιολόγηση και εξάσκησης όρασης σε παιδιά και ενήλικες). Για κάθε άτομο (παιδί ή ενήλικα) που έχει κάποια ανάγκη από την όραση του ή που υπάρχουν ενδείξεις κάποιας δυσλειτουργίας, επιλέγονται τα κατάλληλα εργαλεία (δοκιμασίες-τεστ) μέσα από τα αποτελέσματα των οποίων, σε συνδυασμό με άλλες πληροφορίες, θα βγούν συμπεράσματα για τον τρόπο που ή όραση του ατόμου λειτουργεί καθώς και για τον τρόπο αντιμετώπισης πιθανής δυσλειτουργίας ή αδυναμίας. Η διάρκεια της κυμαίνεται από 45 λεπτά εώς 2 ώρες σε ξεχωριστές συνατήσεις. Ανάλογα με την περίπτωση και την ηλικία αναλύονται και συγκεκριμένοι τομείς οπτικών δεξιοτήτων. Η μεγαλύτερης διάρκειας αξιολόγηση αναλύει τομείς οπτικής επεξεργασίας πληροφοριών (οφθαλμικές κινήσεις, οπτική αντίληψη, οπτοκινητική αντίληψη κ.α.) και αφορά κυρίως παιδιά με διάφορες δυσκολίες (μαθησιακού ή αναπτυξιακού τύπου)

Η αξιολόγηση αυτή είναι διαφορετική από την απλή οπτομετρική ή οφθαλμολογική εξέταση καθώς για να γίνει απαιτεί την εξειδίκευση του οπτομέτρη στο συγκεκριμένο πεδίο της αναπτυξιακής οπτομετρίας. Ακόμα και ανάμεσα σε οπτομέτρες της εξειδίκευσης αυτής, η αξιολόγηση παρουσιάζει διαφορές καθώς ο κάθε ειδικός διαμορφώνει την εξεταστική του ακολουθία και τα διαγνωστικά του εργαλεία ανάλογα με τα επιστημονικά ερεθίσματα, τις πηγές εκπαίδευσης του, τους τομείς υποεξειδίκευσης του και την κλινική του εμπειρία.

Σαφώς και όχι. Η αξιολόγηση γίνεται για να έχουμε όλα τα δεδομένα σχετικά με τις δυσλειτουργίες που πιθανώς υπάρχουν. Στην συνέχεια γίνεται μια αναλυτική επεξήγηση των ευρημάτων της αξιολόγησης και συζήτηση για την κατάλληλη αντιμετώπιση. Ορισμένα προβλήματα αντιμετωπίζονται επαρκώς με οφθαλμικούς φακούς (γυαλιά) που έχουν χορηγηθεί από οφθαλμίατρο, ενώ άλλα απαιτούν εξάσκηση της όρασης ή συνδυασμό και των δύο.

Vision Therapy / Vision Training

Ο όρος Vision Training ή Vision Therapy χρησιμοποιείται εδώ και πολλές δεκαετίες από τους οπτομέτρες για να περιγράψει όλες εκείνες τις εξειδικευμένες διαδικασίες/ασκήσεις που χρησιμοποιούν προκειμένου να βελτιώσουν την λειτουργικότητα της όρασης ατόμων με προβλήματα όπως στραβισμός, αμβλυωπία, δυσκολίες στη συνεργασία των ματιών, δυσλειτουργίες στις κινήσεις των ματιών, αδυναμίες οπτικής επεξεργασίας, οπτοκινητικής αντίληψης και πολλά άλλα. Οι ρίζες του Vision Training βρίσκονται πολλές δεκαετίες πίσω, την εποχή που εφαρμοζόταν κυρίως σε περιπτώσεις στραβισμού (ορθοπτική). Από τότε μέχρι σήμερα έχουν συντελεστεί πολλές αλλαγές στη μεθοδολογία, τη θεωρία και τις κλινικές εφαρμογές. Πλέον, το Vision Therapy διδάσκεται στα πανεπιστήμια, κυρίως της Αμερικής και της Ευρώπης, και αποτελεί τομέα εξειδίκευσης για έναν Οπτομέτρη.

Αναπόσπαστο κομμάτι ενός θεραπευτικού προγράμματος είναι ο εξειδικευμένος εξοπλισμός (στερεσκόπια, τρισδιάστες προβολές, ηλεκτρονικοί πίνακες, οθόνες αφής, περιστροφικοί δίσκοι, ειδικοί πίνακες κ.α.) και η χρήση οφθαλμικών φακών, πρισμάτων, φίλτρων, κάλυπτρων, ειδικών γυαλιών. Επίσης είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η εξάσκηση της όρασης με προγράμματα σε υπολογιστές αποτελούν μέρος του προγράμματος αντιμετώπισης και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν σε καμία περίπτωση ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ασκήσεων. Δεν υπάρχουν κοινά προγράμματα εξάσκησης της όρασης. Σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε οπτομέτρης διαμορφώνει την πρακτική του με βάση την κλινική του εμπειρία και τους τομείς μελέτης και εξειδίκευσης του.

Το vision training (ή vision therapy) πρέπει να γίνεται MONO από οπτομέτρη εξειδικευμένο στο πεδίο αυτό.

Πρόσφατη Υπουργική Απόφαση σχετικά με τα επαγγελματικά δικαιώματα του οπτικού οπτομέτρη στην Ελλάδα, περιλαμβάνει ανάμεσα στα υπόλοιπα δικαιώματα του και την εφαρμογή προγραμμάτων οπτομετρικών ασκήσεων για την αποκατάσταση και βελτίωση οπτικών δυσλειτουργιών.

Σε έναν μικρό αριθμό ειδικών περιπτώσεων μπορούν να δοθούν κατευθύνσεις/συμβουλές σε άλλους ειδικούς (εργοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς, λογοθεραπευτές, δασκάλους κ.α.) πάνω σε θέματα όρασης. Επίσης, ορισμένες ειδικότητες (κυρίως εργοθεραπευτές) ασχολούνται με τομείς της οπτικής αντίληψης αλλά, σε καμία από τις δύο περιπτώσεις αυτή η γενική παρέμβαση ΔΕΝ είναι ίδια με το vision training που παρέχουν οι οπτομέτρες, ΔΕΝ πρέπει να αναφέρεται ως vision training ή vision therapy. 

Δεν είναι οι ασκήσεις που από μόνες τους θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η διαβάθμιση των ασκήσεων, η ακολουθία, η φιλοσοφία, η γνώση πάνω στην οπτική λειτουργία, η επικοινωνία και καθοδήγηση του ατόμου πάνω στις ασκήσεις από τον εξειδικευμένο οπτομέτρη είναι απαραίτητα στοιχεία για να πούμε ότι το vision training εφαρμόζεται σωστά.

Σίγουρα όχι. Η όραση είναι μια διαδικασία που μαθαίνεται και αφορά πολλές εγκεφαλικές λειτουργίες. Πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα έρχονται να επιβεβαιώσουν την μακρόχρονη πρακτική των οπτομετρών να εφαρμόζουν προγράμματα βελτίωσης και αποκατάστασης οπτικών δεξιοτήτων σε έφηβους και ενήλικες. Ο εγκέφαλος έχει τεράστιες δυνατότητες πλαστικότητας, μάθησης και προσαρμογών σχεδόν σε κάθε ηλικία.

Τα προγράμματα εξάσκησης της όρασης (Vision Training / Therapy) είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στη βελτίωση ή αποκατάσταση οπτικών δυσλειτουργιών που επηρεάζουν την ανθρώπινη απόδοση, συμπεριφορά, λειτουργικότητα. Η επιτυχία ενός προγράμματος δεν έρχεται αυτόματα. Όπως συμβαίνει σε κάθε τομέα που έχει αντικείμενο μελέτης και παρέμβασης τον ανθρώπινο εγκέφαλο και όχι κάποιο μηχάνημα με προβλέψιμες και γνωστές λειτουργίες, υπάρχουν πολλές παράμετροι που θα καθορίσουν το ποσοστό επιτυχίας ενός προγράμματος. Επομένως, η ερώτηση δεν θα έπρεπε να είναι αν το vision training είναι αποτελεσματικό αλλά το πότε είναι περισσότερο και πότε λιγότερο. Ένας μεγάλος αριθμός αυτών των παραμέτρων εξαρτάται από τον ίδιο τον οπτομέτρη και σχετίζονται με:

  • την κατάλληλη επιλογή των περιπτώσεων που θα ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα ασκήσεων,
  • τον προσδιορισμό των στόχων και προσδοκιών από το πρόγραμμα,
  • την κλινική εμπειρία και το background του οπτομέτρη,
  • την επιλογή των κατάλληλων ασκήσεων για την κάθε περίπτωση.

Σαφώς και υπάρχουν. Το Vision Training ξεκίνησε απο τις ΗΠΑ (1928 τα πρώτα συγγράμματα) και αποτελεί την επέκταση των ορθοπτικών ασκήσεων με άλλη όμως φιλοσοφία, εξέλιξη και πεδία εφαρμογής. Πληθώρα ερευνών, παλαιότερες αλλά και πρόσφατες, έρχονται να επιβεβαιώσουν τις πρακτικές που οι οπτομέτρες ανέπτυξαν αρχικά μέσα από την κλινική κυρίως παρατήρηση σε μια περίοδο όπου τα επιστημονικά δεδομένα δεν είχαν την έκταση που έχουν σήμερα.

Εξαιρετική σημασία σε μια επιστημονική μελέτη, που κατά κοινή ομολογία αποτελεί ένα αμφιλεγόμενο μέσο για την μελέτη του ανθρώπου, έχει ο σχεδιασμός, η επιλογή των προς εξέταση ατόμων, η μεθοδολογία, άλλες παράμετροι που έχουν να κάνουν με την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς που δεν κατηγοριοποιούνται, ηθικά θέματα κ.α.

Στον τομέα ΝΕΑ/ΑΡΘΡΑ του EyeCanLearn συχνά δημοσιεύονται έρευνες και νέα δεδομένα για την όραση και τον ρόλο της σε διάφορες πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, απόδοσης, λειτουργίας. Κάντε εγγραφή στο Newsletter για να λαμβάνετε τις ενημερώσεις στο e-mail σας.

Αναλυτικές πληροφορίες για έρευνες θα βρείτε στη σελίδα VISION THERAPY / TRAINING

Είναι καθαρά θέμα ενημέρωσης και επαγγελματικής προσέγγισης. Ένας καλά ενημερωμένος οφθαλμίατρος είναι σε θέση να αναγνωρίζει και να εντοπίζει τις περιπτώσεις εκείνες των ατόμων (παιδιά και ενήλικες) που θα οφεληθούν από ένα πρόγραμμα ασκήσεων της όρασης. Υπάρχουν πολλοί οφθαλμίατροι που είναι “ανοιχτοί” στην ενημέρωση και που προτείνουν, παραπέμπουν και συνεργάζονται με την ειδικότητα του οπτομέτρη. Στο EyeCanLearn εδώ και πολλά χρόνια δεχόμαστε παραπομπές από οφθαλμιάτρους καθώς η μια ειδικότητα συμπληρώνει την άλλη και οι συνεργασία και συνδιαχείριση περιστατικών είναι απαραίτητη.

Η σχέση αυτή μάλιστα περιγράφεται με τον καλύτερο τρόπο στην σελίδα της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΟΠΤΟΜΕΤΡΙΑΣ 

Επικοινωνήστε μαζί μας αν έχετε κάποια ερώτηση

    Ζητήστε μια παρουσίαση για θέματα λειτουργικής όρασης

    Φώτης Βελισσαράκος